Pozyskiwanie finansowania to jedno z największych wyzwań dla startupów, a wybór odpowiedniego modelu inwestycyjnego może zadecydować o przyszłości firmy. W Polsce Wschodniej, gdzie rozwój ekosystemu startupowego nabiera tempa, coraz więcej młodych przedsiębiorców zastanawia się: czy lepiej postawić na szybkie i elastyczne umowy typu SAFE, czy na klasyczną emisję udziałów (equity)? Przyjrzyjmy się obu rozwiązaniom krok po kroku, by pomóc Ci podjąć świadomą decyzję.
Czym jest umowa SAFE?
Umowa SAFE (Simple Agreement for Future Equity) to dokument inwestycyjny opracowany z myślą o startupach we wczesnej fazie rozwoju. SAFE to rodzaj umowy między startupem a inwestorem, w której inwestor przekazuje pieniądze teraz w zamian za przyszłe udziały w firmie. To uproszczona forma inwestycji, która nie generuje natychmiastowego objęcia udziałów, a zamiast tego obiecuje ich przydzielenie w przyszłości — najczęściej podczas kolejnej tury finansowania.
Umowa SAFE nie jest pożyczką — nie zakłada spłaty gotówki ani określonego oprocentowania. Działa na zasadzie konwersji: środki inwestora zamienią się na udziały, jeśli zajdzie określone zdarzenie konwertujące, np. runda finansowania lub sprzedaż spółki.
Główne cechy umowy SAFE:
- Prosta i krótka forma prawna
- Brak określonej wyceny spółki w momencie inwestycji
- Brak konieczności prowadzenia formalnych negocjacji dotyczących procentu udziałów
- Niska bariera formalna, mniejsze koszty obsługi prawnej
- Konwersja inwestycji na udziały przy „zdarzeniu konwertującym” (np. kolejna runda inwestycyjna)
Jak działa klasyczna inwestycja equity?
Inwestycja typu equity polega na objęciu przez inwestora udziałów w zamian za kapitał. Już na początku określa się wartość spółki i procent udziałów, który otrzyma inwestor. Taki model daje inwestorowi natychmiastowe prawa właścicielskie, a spółce zapewnia pełne dofinansowanie przy jednoczesnym rozmyciu udziałów założycieli.
W przeciwieństwie do umowy SAFE, inwestycja equity wiąże się z bardziej złożonym procesem prawnym i finansowym, w tym z wyceną spółki, negocjacjami udziałów, często wprowadzeniem nowych zapisów do umowy spółki czy utworzeniem rady nadzorczej.
Charakterystyczne cechy klasycznego equity:
- Inwestor natychmiastowo nabywa udziały
- Wymagana wycena firmy
- Pełna dokumentacja inwestycyjna (term sheet, umowa inwestycyjna, zmiany w KRS itp.)
- Często długotrwały proces negocjacyjny
- Większy wpływ inwestora na bieżące decyzje firmy
Dlaczego wybór między SAFE a equity ma znaczenie?
Wybór jednej z form finansowania wpływa nie tylko na strukturę właścicielską firmy, ale również na jej rozwój, percepcję na rynku oraz przyszłe relacje z inwestorami. Dla startupów działających w Polsce Wschodniej, gdzie rozwój kapitału wysokiego ryzyka dopiero rozkwita, elastyczność i szybkość pozyskania kapitału odgrywają kluczową rolę w skalowaniu działalności.
Zarówno SAFE, jak i equity mają swoje miejsce — wszystko zależy od etapu rozwoju firmy, dostępnych środków, celów inwestycyjnych oraz relacji z obecnymi i przyszłymi inwestorami.
Dlaczego startupy z Polski Wschodniej coraz częściej rozważają SAFE?
Chociaż umowy SAFE nie są jeszcze powszechnie regulowane w polskim prawie, to coraz częściej pojawiają się na rynku kapitałowym. Startupy z takich miast jak Lublin, Białystok czy Rzeszów, gdzie dostęp do inwestorów VC jest ograniczony, poszukują prostych i szybkich form finansowania, które pozwolą im szybko rosnąć i przygotować się do kolejnych rund pozyskiwania kapitału.
Zalety SAFE dla wschodnich startupów:
- Bez konieczności wyceny – łatwiej uzyskać pieniądze, nawet przy braku przewidywalnych wyników finansowych.
- Niższe koszty obsługi prawnej – idealne dla firm z ograniczonym budżetem.
- Brak natychmiastowego oddawania udziałów – efekt psychologiczny: założyciele nie „oddają” kontroli na początku.
- Większa skłonność inwestorów-aniołów do inwestowania – niższa bariera wejścia i większe bezpieczeństwo prawne dla obu stron.
Zagrożenia i ograniczenia stosowania umowy SAFE w Polsce
Pomimo wielu zalet, SAFE nie jest narzędziem idealnym – szczególnie w kontekście polskiego systemu prawnego, który nie przewiduje formalnie takiej konstrukcji w kodeksie spółek handlowych. To oznacza, że jej stosowanie w naszym kraju wiąże się z pewnym ryzykiem interpretacyjnym oraz koniecznością współpracy z doświadczonym prawnikiem.
Warto też pamiętać, że inwestor może nie mieć żadnej kontroli aż do momentu konwersji udziałów, co nie każdemu odpowiada — w szczególności w przypadku dużych kwot.
Potencjalne problemy związane z SAFE w Polsce:
- Brak uregulowania w Kodeksie spółek handlowych
- Ograniczony dostęp do notariuszy, którzy gotowi są uwzględniać tego typu instrumenty
- Brak pełnego zrozumienia u potencjalnych inwestorów lokalnych
- Trudności przy wpisywaniu umów SAFE do KRS lub integracji z aktualną strukturą spółki
Kiedy warto postawić na klasyczny model equity?
Dla startupów, które:
- Planują dużą rundę finansowania,
- Wchodzą w fazę dojrzalszego wzrostu,
- Mają konkretną wycenę rynkową,
- Chcą przyciągnąć profesjonalnego inwestora instytucjonalnego,
model klasyczny może okazać się bardziej odpowiedni. W tym podejściu proces inwestycyjny jest starannie zaplanowany i daje obu stronom większe poczucie bezpieczeństwa oraz kontroli.
W Polsce Wschodniej coraz więcej funduszy seed i early-stage wymaga pełnej dokumentacji inwestycyjnej, co w praktyce wyklucza SAFE jako narzędzie do większych rund.
Różnice kluczowe — tabela porównawcza
| Cechy | Umowa SAFE | Inwestycja typu Equity |
|---|---|---|
| Wycena spółki | Nieobowiązkowa | Wymagana na samym początku |
| Przekazanie udziałów | Przy przyszłej konwersji | Natychmiastowe |
| Koszty prawne | Niskie | Relatywnie wysokie |
| Czas przygotowania | Krótki (kilka dni) | Długi (nawet kilka tygodni) |
| Rola inwestora | Ograniczona do czasu konwersji | Często aktywna już od początku |
| Możliwość stosowania | Wczesna faza rozwoju | Faza wzrostu, ekspansji |
| Ryzyko prawne w PL | Umiarkowane/wysokie | Niskie – model dobrze znany w PL |
W co inwestorzy z Polski Wschodniej chętniej inwestują?
Choć bezpieczniejsze i bardziej znane są inwestycje equity, rośnie liczba inwestorów, zwłaszcza aniołów biznesu, którzy zaczynają dostrzegać potencjał i wygodę umów SAFE. Szczególnie atrakcyjne są one przy małych rundach finansowania, np. do 1–2 milionów złotych.
Dla inwestorów kluczowe jest jednak zaufanie do założycieli oraz przejrzystość, z jaką prezentowane są warunki inwestycyjne — niezależnie od formy umowy.
Co wybrać – SAFE czy equity?
Ostateczny wybór między SAFE a klasyczną emisją udziałów powinien wynikać z analizy konkretnych potrzeb i kontekstu biznesowego startupu. Oto kilka pytań, które warto sobie zadać:
- Na jakim etapie znajduje się moja firma?
- Czy mam możliwość określenia wartości spółki?
- Jakiego typu inwestora chcę pozyskać?
- Czy zależy mi na czasie, czy jestem gotów na dłuższy proces?
- Czy mam pomoc prawną zdolną do obsługi konkretnych dokumentów?
Jeśli odpowiedzi sugerują, że zależy Ci na szybkim finansowaniu, niskich kosztach i prostocie — umowa SAFE może być optymalnym rozwiązaniem. Jeśli jednak zależy Ci na trwałym partnerstwie i kapitałodawcy, który może aktywnie wspierać Twój rozwój — rozważ klasyczny model equity.
Rekomendacje dla startupów z Polski Wschodniej
Działając w regionie, w którym dostęp do kapitału może być ograniczony, kluczem do sukcesu często nie jest tylko pozyskanie środków, ale także elastyczność w myśleniu i dostosowywanie się do oczekiwań inwestorów.
Warto rozważyć ścieżkę mieszaną: pozyskać pierwsze finansowanie przez SAFE, a po osiągnięciu konkretnych celów biznesowych — przejść do klasycznej rundy equity. Takie podejście pozwoli ugruntować pozycję startupu na rynku, zyskać zaufanie inwestorów oraz zakończyć konwersję bez niepotrzebnych komplikacji.
